تاریخچه سپک تاکرا در جهان

شاید برای شما تعجب‌‌آور نباشد که هر ملتی فرهنگ‌ها، هنرها و ورزش‌های سنتی خاص خود را دارد. نظیر تاکرا در تایلند، سی پا در فیلیپین، سپک راگا در مالزی، سنگاپور و برونئی، چینگ لونگ در میانمار، راگو در اندونزی وکاتور در لائوس. همچنین در یادداشت‌های مارکوپولو آمده است که دریکی از سفرهایش یک بازی را از چین به اروپا آورد که در آن می‌بایست به توپ به‌گونه‌ای ضربه بزنند که توپ را در هوا نگه‌دارند و تعداد ضربات را می‌شمردند که همان نوع مشابه سپک‌تاکرای امروزی است. ورزش سپک‌تاکرا 500 سال قبل توسط خانواده‌ای سلطنتی در مالزی پایه‌گذاری شد که البته آن زمان یک بازی سلطنتی و درباری بود. نام این ورزش از دو زبان گرفته‌شده، سپک (Sepak) در زبان مالزیایی به معنای ضربه زدن و تاکرا (Takraw) در زبان تایلندی یعنی توپ. زمانی که این ورزش متولد شد تا حد زیادی شبیه ورزش ژاپنی کماری (Kemary) بود به این شکل که عده‌ای به شکل دایره می‌ایستادند و با چوب به توپ ضربه می‌زدند و ساعت‌ها به این بازی می‌پرداختند تا زمانی که توپ به زمین‌می‌خورد جزو امتیازات آن گروه محاسبه می‌شد. سپک‌تاکرا یک بازی مهارت با توپ است که استفاده از سر، سینه و پاها برای هدایت توپ به سمت هدف را درروی هوا می‌طلبد. سپک راگا نام یکی از ورزش‌های قدیمی ‌و سنتی ایالت‌های مختلف مالزی و کشورهای اطراف آن بوده که فرم و قالب این بازی به این صورت است که بازیکنان دایره‌وار ایستاده و با استفاده از ضربه پا توپ را به هوا می‌فرستند، در این بازی بازیکنان حق استفاده از دست خود را به‌هیچ‌عنوان نداشتند. این بازی در قرن پانزدهم میلادی در محله‌ای به نام ملاکا Melaka انجام می‌گرفت و سال‌ها پس از جنگ جهانی دوم، نه‌تنها در مناطق اطراف ملاکا بلکه در شهرهای متمدن نیز متداول شده بود و مردمان مالزی از آن استقبال ویژه‌ای می‌کردند. این روند ادامه داشت تا اینکه در نیمه‌های قرن نوزده دستخوش تغییراتی گشت و به‌صورت پیشرفته‌تری به نمایش گذاشته شد به این صورت که بازیکنان دو طرف یک تور که مانند تور و زمین بدمینتون بود می‌ایستادند و با پا توپ را از روی تور به زمین حریف می‌فرستادند، بعدها به خاطر اینکه این بازی بیشتر در جشن تولد کینگ جورج (King George) برگزار می‌شد نام این ورزش را سپک راگا (Sepak Raga) گذاشتند.
نقطه اوج استقبال از این بازی‌ها در ایالت نگاری سمبیلان Negeri Sembilan بود اما پس از جنگ جهانی دوم این بازی در پنانگ Penang به‌سرعت گسترش پیدا کرد. نکته قابل‌ذکر این است که این ورزش پیشرفت و سیر صعودی خود را مدیون سه تن از علاقه‌مندان خود به نام‌های عبدالرحمان، حمید مایدین و سید یعقوب است که در فوریه سال 1945 حمید مایدین 29 ساله توانست با تلاش خود تبصره‌هایی را به قانون این بازی بیفزاید، وی همچنین با دعوت از محمد عبدالرحمان و سید یعقوب از آن‌ها خواست تا به‌اتفاق هم قوانین پیشنهادی وی را به ثبت برسانند. قوانین پیشنهادی به این صورت بود که بازیکنانی که تا آن زمان به‌طور دایره‌وار می‌ایستادند و بازی می‌کردند، ازآن‌پس دو طرف تور قرار می‌گرفتند بعد از مدتی بازیکنان دریافتند که این روش بازی از روش قبلی بهتر است به‌طوری‌که آن‌ها می‌توانند با حرکات آکروباتیک انعطاف بدنی خود را بالاتر برده و آماده‌تر شوند.
این ورزش نخستین ‌بار به‌عنوان یک دوره رقابت میان تیم‌ها در 16 می‌ سال 1945 در یک باشگاه شنا برگزار شد که در آن، یک تیم از مانوی برابر یک تیم از پنانگ قرار گرفت که آن هنگام سپک راگا جارینگ(Sepak Raga Jaring) نام داشت و پس از آن بود که مورد استقبال بسیاری قرار گرفت.
در اواسط قرن 19 بازیکنان این رشته ورزشی را بیشتر بازیکنان فوتبال تشکیل می‌دادند زیرا در بازی با توپ به‌وسیله پاهایشان مهارت بیشتری داشتند این مسابقات در آن زمان با قوانین داوری بدمینتون انجام می‌گرفت.
بعد از مدتی تصمیم گرفته شد تا برای این رشته ورزشی فدراسیون ملی تشکیل دهند که درنهایت در 25 ماه ژوئن سال 1960 نمایندگان ملل مختلف کشورهای آسیای جنوب شرقی مجموعه قوانین و مقرراتی را در این بازی بنیان نهادند و در همان سال فدراسیون این رشته به ریاست محمد خیر جوهری تشکیل شد و از آن به بعد این رشته را سپک‌تاکرا نام نهادند. با مشاهده استقبال علاقه‌مندان و مردم به این ورزش مسئولان تصمیم گرفتند آن را به‌عنوان یک ورزش ملی به جهان معرفی کنند به همین دلیل در سال 1965 این ورزش در زمره بازی‌های شبه جزایر آسیای جنوب شرقی قرار گرفت و در سال 1982 دربازی‌های آسیایی دهلی‌نو به‌عنوان ورزشی نمایشی برگزار شد در سال 1984 مسابقات بین‌المللی جام پادشاهی تایلند که یکی از تورنمنت‌های مطرح جهانی در این رشته است پا گرفت.
پس از تشکیل فدراسیون بین‌المللی سپک‌تاکرا این ورزش توسط فدراسیون سپک‌تاکرا در آسیا به سال 1988 به‌طور گسترده‌ای ‌جهت ترویج و ارتقاء جهانی این بازی تأثیرگذار گردید و ازآن‌پس بسیاری از کشورهای غیر آسیایی نظیر آمریکا، فرانسه، برزیل و … از این ورزش استقبال کردند؛ و از آن به بعد به‌عنوان ورزشی مدال‌آور در دهمین دوره بازی‌های آسیایی چین که در سال 1990 در پکن برگزار شد گام بلندی را در نخستین حضور خود در عرصه بین‌المللی برداشت و از آن پس تبدیل به یکی از رشته های اصلی بازی های آسیایی شد و تا به امروز ادامه دارد.
بدون شک زحمات عبدل حلیم کادر دبیر کل فدراسیون جهانی و رئیس فدراسیون آسیایی برای رشد سپک تاکرا در دو دهه اخیر بسیار چشمگیر بوده و امید می رود بزودی این رشته در میان رشته های المپیک جایی برای خود باز کند.

این رشته در سال 1381 توسط آقای علی فولادی راد پس از سفری که به کشور تایلند داشت وارد ایران شد و با حمایت‌های رئیس فدراسیون وقت جناب آقای محمدعلی پور گسترش و توسعه یافت و در حال حاضر به‌صورت انجمن سپک‌تاکرا زیر نظر فدراسیون انجمن‌های ورزشی فعالیت می‌کند. استان‌های پیشگام در این رشته تهران، کرمان، مازندران و خوزستان بوده‌اند. اولین دوره مسابقات رسمی ‌این ورزش در کشور به‌صورت تورنمنت شش‌جانبه در مهرماه سال 1382 با شرکت گروه‌های مازندران- کرمان- خوزستان- قم و دو تیم از خارجی‌های حاضر در کشور که در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل بودند در غالب دو تیم مالزی و تایلند در شهرستان قم برگزار شد؛ که گام بسیار خوب و بلندی برای آغاز فعالیت این رشته در کشور بود.
حضور دو مربی خارجی با نام های هکتور سنتیلاس (فیلیپین) و سوکیت آساری (تایلند) تاثیر خوب و عالی بر روند رشد سپک تاکرا ایران داشت.
اولین سرمربی تیم ملی محمدحسین یوسفی بود و اولین حضور ایران در رقابت‌های بین‌المللی و جهانی مصادف شد با مسابقات جهانی 2004 پنانگ مالزی (1383) که تیم ایران در این رقابت‌ها با حریفان خود به رقابت پرداخت و اولین ها را در تاریخ این رشته رقم زد.
اما اولین موفقیت تیم ملی سپک تاکرا در دومین حضور خود در بیستمین دوره مسابقات جهانی در بانکوک تایلند 2005،رقم خورد که تیم ملی آقایان توانست در بخش دو نفره (دبل) با کسب عنوان سومی جهان اولین مدال تاریخ این رشته ورزشی را برای ایران اسلامی به ارمغان بیاورد.
در تاریخ 23 ساله سپک تاکرا ایران مربیانی چون پیام شیرعلی، رضا رستمی، مهدی رضایی، محمد مرادی، مهدی صحبتی، حمید جعفری پور، رویا جعفری، پریناز سلیمانی ،بهناز احمد نیا و شاهسواری به عنوان سرمربی هدایت تیم های ملی آقایان و بانوان را در رقابت های بین المللی بر عهده داشتند.
تیم ملی آقایان ایران در دو دوره بازی های آسیایی 2006 قطر و 2018 اندونزی حضور داشت که موفق به کسب مدال نشد. یک دوره بازی های آسیایی ساحلی که موفق به کسب دو مدال ارزشمند برنز شد و در دو دوره بازی های آسیایی داخل سالن 2007 ماکائو و 2009 ویتنام که در این آخری مدال ارزشمند برنز را در بخش هوپ تاکرا برای ایران به ارمغان آورد حضور داشتند.
تیم های ملی سپک تاکرا بانوان و آقایان ایران از سال 2002 تا به حال در بسیاری از رقابت های بین المللی حضور داشتند که مدال های رنگارنگی برای ایران عزیز اسلامی به ارمغان آوردند.
فولادی راد در سال 1388 از مقام ریاست انجمن سپک تاکرا ایران پس از ۷ سال استعفا داد و مهدی سلامی به عنوان سرپرست انجمن که زیر نظر فدراسیون همگانی فعالیت می کرد منصوب شد.
این مدیر جوان هم جای خود را در سال 1389 به سهراب آزاد داد تا رئیس جدید انجمن تا سال 1403 سکان دار این رشته باشد.
یکی از اقدامات مهم آزاد در طی مدت حضورش در انجمن تشکیل اولین تیم ملی بانوان سپک تاکرا ایران بود.
با کنار رفتن آزاد از ریاست انجمن ،محمد رضا کمال زارع در نهایت با حکم دکتر عباس ناطق نوری در اردیبهشت 1404 بر مسند ریاست انجمن نشست.
در طی مدت کوتاه از حضور کمال زارع به عنوان رئیس انجمن کارهای متعدد و ایده آلی برای موفقیت در دو بخش آقایان و بانوان صورت گرفته و در حال حاضر مهمترین دغدغه وی و همکارانش در انجمن حضور موفق تیم های ملی در بازی های آسیایی ناگویا 2026 است.